SIBO czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego to coraz częściej diagnozowane zaburzenie. Standardowe leczenie polega na zastosowaniu antybiotyku, a następnie przejście na tzw. dietę Low Fodmap. Jednak to podejście może okazać się niewystarczające, gdyż SIBO u wielu osób wraca po kilku lub kilkunastu miesiącach. Tylko zastosowanie kompleksowego podejścia tj. uwzględnienie przyczyn SIBO może pomóc je efektywnie wyleczyć.
Co to jest SIBO?
SIBO to zespół objawów trawiennych, który jest spowodowany nadmiernym namnożeniem bakterii w jelicie cienkim. Mimo że zazwyczaj są to dobroczynne bakterie, które naturalnie bytują w organizmie człowieka, ich zbyt duża ilość powoduje takie objawy jak:
- silne wzdęcia,
- bóle brzucha,
- biegunki lub zaparcia,
- odbijanie po posiłku, refluks żołądkowy.
Nieleczone SIBO bardzo często prowadzi do zaburzenia wchłaniania i niedoborów witamin oraz składników mineralnych, a także do stanu zapalnego jelit i ich zwiększonej przepuszczalności.
Przyczyny rozrostu bakteryjnego
Bardzo ważnym elementem leczenia jest odnalezienie przyczyny przerostu bakteryjnego. SIBO tak naprawdę jest objawem tego, że kilka mechanizmów w organizmie przestało działać. Tylko ich zidentyfikowanie pomoże dobrać kompleksowe leczenie. Wśród przyczyn SIBO można wymienić:
- zaburzenia motoryki jelit, w szczególności zaburzenia MMC, czyli tzw. wędrującego kompleksu mioelektrycznego. MMC to taka „miotełka” w jelitach, która między posiłkami przesuwa pokarm i oczyszcza jelita.
- zatrucia pokarmowe,
- przewlekły stres,
- wady w budowie anatomicznej naszego ciała (występowanie zwężeń, przetok czy zrostów w przewodzie pokarmowym),
- przebyte operacje (np. usunięcie zastawki krętniczo-kątniczej),
- blizny pooperacyjne (np. po cesarskim cięciu),
- stosowanie niektórych leków (antybiotyki, leki hamujące wydzielanie żołądkowe, opioidy),
- zaburzona praca tarczycy (mocno wpływa na perystaltykę jelit),
- zaburzone wydzielanie kwasu solnego i soli żółciowych.
SIBO, IMO czy IBS?
Mimo że objawy w wyżej wymienionych schorzeniach są bardzo często te same, mają one różne przyczyny. Powinny być inaczej leczone i wspomagane dietą:
- SIBO to przerost bakterii w jelicie cienkim, często dla efektywnego leczenia wystarczy wprowadzenie diety Low Fod Map i zastosowanie terapii wspierających MMC.
- IMO to przerost metanogenów (archeonów) w jelicie cienkim. Tutaj zawsze konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii i praca nad kompleksem MMC.
- IBS (zespół jelita drażliwego) – bardzo często współwystępuje z SIBO. Natomiast jeśli objawy występują, a testy nie potwierdzają przerostu bakteryjnego, należy szukać przyczyny gdzie indziej (stres, infekcje pasożytnicze, niedobory pokarmowe).
Leczenie SIBO
Konwencjonalne leczenie obejmuje 10-14-dniową antybiotykoterapię, a następnie zastosowanie na 6-8 tygodni diety Low FODMAP.
Dieta Low FODMAP polega na wykluczeniu fermentujących węglowodanów. Skrót FODMAP po polsku tłumaczy się jako „fermentujące oligo- di- i monosacharydy oraz poliole”, które znajdują się w różnych grupach produktów. Dietę tą stosuje się najczęściej w zespole jelita drażliwego, ale coraz więcej badań potwierdza jej skuteczność w leczeniu SIBO.
Po 6-8 tygodniach diety (czyli eliminacji produktów wysoko fermentujących) stopniowo wprowadza się kolejne pokarmy i obserwuje reakcję organizmu.
Jak efektywnie wyleczyć SIBO?
Tylko kompleksowe wsparcie podczas leczenia może zapobiec nawrotom przerostu bakteryjnego. Powinno ono obejmować:
- Przywrócenie prawidłowego działania MMC. Można zastosować leki pobudzające perystaltykę przewodu pokarmowego (np. prokit – na receptę) lub suplementy i substancje ziołowe: Iberogast, wyciągi z imbiru, triphala.
- Stymulację nerwu błędnego. To najważniejszy nerw jelitowego układu nerwowego. Przekazuje aż 90% sygnałów płynących z jelit do mózgu. I jest bardzo związany z MMC. Jeśli mamy zaburzenia nerwu błędnego, będziemy mieć zaburzenia MMC, a w koncekwencji – SIBO. Istnieje wiele sposobów stymulacji nerwu błędnego:
- masaż wiscelarny, praca z fizjoterapeutą,
- śpiew, nucenie,
- ćwiczenia wyciszające, medytacje,
- oddychanie przeponowe,
- zimne prysznice, morsowanie.
- Zadbanie o sen i regenerację. Rytm okołodobowy jest bardzo ważny, aby zapewnić odpowiednią regenerację jelit. Osoby dorosłe powinny spać 7-8 godzin na dobę. Najlepsza pora na kładzenie się spać to 22:00-00:00, wówczas wydziela się melatonina, która zapewnia głęboki, regenerujący sen. Równie ważny jest odpoczynek, unikanie przepracowania.
- Zarządzanie stresem. Stres zaburza pracę nerwu błędnego i perystaltykę jelit. Szczególnie przewlekły stres, do którego się przyzwyczajamy, może być dotkliwy w skutkach, jeśli chodzi o pogorszenie stanu zdrowia i funkcjonowania jelit. Warto znaleźć sposoby na odstresowanie i stosować je regularnie. Jeśli jest taka potrzeba, dobrze jest zasięgnąć pomocy psychoterapeuty, psychiatry lub coacha.
- Odpowiednią suplementację. Powinna być oczywiście skonsultowana z lekarzem lub dietetykiem. Warto zadbać o podstawy – witaminę D, magnez czy witaminy z grupy B, które wspierają układ nerwowy. Przydatne może być stosowanie substancji przeciwzapalnych (omega 3, kwercetyna, OPC) lub adaptogenów, które zwiększają odporność na stres i poprawiają sen. W niektórych przypadkach warto wprowadzić odpowiednią probiotykoterapię.
Najważniejsze w efektywnym leczeniu SIBO jest holistyczne podejście. Nie warto polegać na samej antyiotykoterapi, która zniszczy nadmiar bakterii. Poleganie na diecie Low FODMAP również może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Z mojej praktyki wynika, że kluczowe jest znalezienie przyczyny, czyli odpowiedzenie sobie na pytanie: „dlaczego bakterie przerosły?”. Poprawa działania MMC, zadbanie o rytm okołodobowy czy zarządzanie stresem będzie działać przyczynowo i zmniejszać ryzyko nawrotu
Natalia Bobowik
