Probiotyki – czym są i jak je właściwie stosować?

Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Ich stosowanie stało się bardzo popularne na przestrzeni ostatnich lat – są przyjmowane podczas antybiotykoterapii, przy biegunce podróżnych czy dla wsparcia odporności. I rzeczywiście badania naukowe potwierdzają, że ich stosowanie może zapobiegać, a nawet leczyć wiele problemów zdrowotnych. Tylko jak je właściwie stosować?

Co to jest probiotyk?

Wg definicji WHO probiotyk to preparat lub produkt spożywczy, który zawiera konkretny szczep bakteryjny lub mieszankę bakterii o udowodnionym, korzystnym wpływie na zdrowie. Co ważne, aby szczep mógł zostać nazwany probiotycznym, musi przejść badania kliniczne potwierdzające jego właściwości zdrowotne. Wówczas obok nazwy rodzajowej, np. Lactobacillus znajdziemy nazwę gatunkową oraz oznaczenia cyfrowo-liczbowe, np. Lactobacillus rhamnosus GG.

Rodzaje szczepów probiotycznych

W probiotykach najczęściej znajdziemy bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobakterium, które mają zdolność do produkcji kwasu mlekowego (ma on wiele korzystnych właściwości). W preparatachznajdziemy również drożdżaki Saccharomyces boulardii czy niektóre gatunki Escherichia i Bacillus.

Czy probiotyki są w żywności?

Dobroczynne bakterie znajdziemy w żywności fermentowanej tj. w kiszonkach (ogórki, kapusta, zakwas z buraków), oraz w jogurtach, kefirach czy maślance. Natomiast jeśli trzymamy się definicji WHO, to, aby żywność nazwać probiotyczną, muszą się w niej znaleźć dokładnie określone szczepy mikroorganizmów. Kupując czy przygotowując kiszonki, nie wiemy, jakie dokładnie bakterie probiotyczne się w niej znajdują. W jogurtach najczęściej znajdziemy informację „zawiera żywe kultury bakterii jogurtowych”, choć coraz więcej producentów zaczyna podawać nazwy szczepów.

A więc nie każda żywność fermentowana zawiera probiotyki, są to jednak wartościowe produkty, które warto spożywać regularnie.

Korzyści ze stosowania probiotyków

Probiotyki mają wiele właściwości zdrowotnych:

• poprawiają trawienie i wchłanianie składników odżywczych,
• regulują pracę jelit,
• pomagają przywrócić równowagę mikroflory jelitowej po antybiotykoterapii,
• wspomagają tworzenie bariery ochronnej przeciw chorobotwórczym bakteriom, wirusom, pasożytom i grzybom,
• wzmacniają odporność organizmu,

• zmniejszają objawy lęku i depresji przez wpływ na produkcję neuroprzekaźników,
• poprawiają stan skóry, zmniejszając objawy trądziku i egzemy.

Jak wybrać dobry probiotyk

Przede wszystkim pamiętajmy o zasadzie, aby kupować preparat, który ma dokładnie oznaczone szczepy (nazwa 3 członowa). Oznacza to, że wymieniony szczep został przebadany klinicznie. Ponadto zwracajmy uwagę na ilość bakterii w porcji probiotyku (kapsułka, saszetka, krople). Dobry probiotyk zawiera minimum 5-10 x 10 9 CFU (czyli 5-10 miliardów jednostek tworzących kolonie) lub 250-500 mg Saccharomyces boulardii.

Probiotyki na jelita – w przypadku IBS (zespół jelita drażliwego) lub SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) nie każdy probiotyk jest zalecany. Na przykład niektóre szczepy z rodzaju Lactobacillus mogą nasilać wzdęcia i bóle jelitowe. Polecam preparaty jednoszczepowe (np. Lactobacillus plantarum 299v, Bifidobacterium breve BR03, Bacillus coagulans

Probiotyki na biegunki – zarówno w przypadku tendencji do luźnych wypróżnień, jak i w przypadku biegunku poantybiotykowej warto sięgnąć po szczep Lactobacillus rhamnosus GG lub drożdże S. Boulardii.

Probiotyki na zaparcia – badania wykazują, że redukcję zaparć uzyskano stosując szczepy Bifidobacterium lactis BB-12, Bifidobacterium lactis HN019, Bifidobacterium lactis DN-173 010 i Lactobacillus rhamnosus GG.

Psychobiotyki – to preparaty, które zawierają szczepy o udowodnionym wpływie na układ nerwowy. Ich stosowanie może poprawić jakość snu, zwiększyć odporność na stres czy zmniejszyć objawy depresji i lęku. Szczepów jest naprawdę wiele, dlatego najlepiej sięgnąć po suplement opisany jako psychobiotyk.

Probiotyki dopochwowe – to najczęściej preparaty w postaci kapsułek, które wspierają mikroflorę pochwy. Stosuje się je przy stanach zapalnych dróg rodnych, ochronnie w czasie przyjmowania antybiotyku lub preparatu przeciwgrzybiczego oraz profilaktycznie, u kobiet, które mają tendencję do infekcji intymnych.

Probiotyki dla dzieci – preparaty skomponowane tak, aby wspierać rozwój mikroflory u dzieci lub jej odbudowę po stosowaniu antybiotyku. Najczęściej mają postać kropli lub saszetek do rozpuszczenia, aby ułatwić ich podawanie dziecku. Zawierają wybrane szczepy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobakterium. Warto je podawać w czasie obniżonej odporności, podczas stosowania antybiotyku lub preparatów żelaza, które mocno zaburzają pracę jelit.

Jak długo stosować probiotyk?

Przyjmując probiotyki po antybiotyku, zaleca się je stosować minimum ok. 2 tygodnie. Z mojego doświadczenia wynika jednak, że może być to zbyt krótki czas, aby flora bakteryjna jelit zdążyła się odbudować. Wiele też zależy od diety i preparatu probiotycznego. Po antybiotykoterapii warto stosować probiotyk przez miesiąc lub dwa, obserwując pracę jelit. Można też co miesiąc zmieniać szczepy bakteryjne, aby nasza flora była jak najbardziej różnorodna.

Suplementując probiotyki w innych problemach zdrowotnych (trądzik, zaburzenia nastroju, częste infekcje), warto je przyjmować przez 2-3 miesiące, aby zaobserwować poprawę.

Przyjmowanie probiotyków

Teraz należy odpowiedzieć sobie na pytanie: czy pora przyjmowania probiotyku na znaczenie? Jak najbardziej tak! Na skuteczność działania bakterii probiotycznych ma wpływ wiele czynników.

Rano czy wieczorem czy w ciągu dnia?

Ja zachęcam, aby przyjmować probiotyki na noc lub rano, na czczo, aby bakterie probiotyczne miały kontakt ze śluzówką i mogły „zostać w jelicie”, czyli je skolonizować. Wieczorem ruchy perystaltyczne ulegają spowolnieniu, dlatego przyjmując probiotyk wieczorem, zwiększamy szansę na dobroczynne działanie probiotyku. Warto jednak mieć pewność, że probiotyk, który przyjmujemy, został przebadany pod kątem odporności na sok żołądkowy, w przeciwnym razie bakterie mogą nie przeżyć drogi z jamy ustnej do jelita. Takich informacje znajdziemy w opisie preparatu na stronie producenta lub na opakowaniu.

Z posiłkiem czy bez?

Tutaj sytuacja wygląda podobnie. Aby bakterie miały kontakt ze śluzówką, warto je przyjmować niezależnie od jedzenia. Chyba że w opisie preparatu nie ma informacji o odporności na kwas żołądkowy. Wówczas lepiej przyjąć probiotyk z posiłkiem.

Stosowanie probiotyków przynosi wiele korzyści zdrowotnych: odbudowuje mikroflorę jelit po antybiotyku, reguluje pracę jelit, wzmacnia odporność, poprawia stan skóry czy stabilizuje nastrój. Warto wybierać preparaty dobrej jakości, które mają dokładnie opisane szczepy bakterii. Najlepiej stosować je na noc lub na czczo. Bardzo ważny jest też czas stosowania probiotyków – 1-3 miesiące suplementacji może przynieść dużą poprawę zdrowia.

Natalia Bobowik